Artykuły
Czy grając w ulubioną grę i słysząc muzykę lub też słuchając ulubionego soundtracku z gry lub filmu, zadawaliście sobie pytanie, czy za proces powstawania ścieżki dźwiękowej odpowiedzialni są tylko kompozytor i muzycy? W pewnych przypadkach tak rzeczywiście jest.
Realizator jest osobą, która potrafi połączyć język artystyczny, jakim posługuje się kompozytor.
Niejednokrotnie jest to związane z budżetem przeznaczanym na muzykę w grze. Kompozytor zmuszony do samodzielnej pracy zobowiązany jest przejąć wszystkie role w procesie produkcji, co nie zawsze jest dla niego komfortowe, czasami niemożliwe i niejednokrotnie może negatywnie wpłynąć na jakość produkcji. Na szczęście jest wiele sytuacji, w których budżet pozwala na zatrudnienie dodatkowych osób. Jedną z nich jest realizator dźwięku.
Kim jest realizator dźwięku? Czy to ktoś, kto może pomóc kompozytorowi, czy raczej może mu zaszkodzić? Moim zdaniem może pomóc, dlatego postaram się Wam to wyjaśnić. Realizator jest osobą, która potrafi połączyć język artystyczny, jakim posługuje się kompozytor, z językiem technicznym, jaki jest potrzebny przy realizacji nagrań, miksie czy masteringu muzyki. Kompozytor współpracując z doświadczonym realizatorem może z większym spokojem i kreatywnością podejść do komponowania, pozostawiając aspekty realizacji dźwięku w rękach realizatora.
Przykładowo kompozytor opierający się w swojej pracy tylko na samplach i syntezatorach, może instrumenty elektroniczne nagrać samodzielnie we własnej pracowni, a używane przez niego biblioteki dźwięków zostały już wcześniej nagrane przez producenta sampli. W takiej sytuacji może podjąć próbę zmiksowania materiału osobiście. O wiele lepsze efekty może jednak osiągnąć, jeśli odda materiał w ręce osoby, która będzie odpowiedzialna tylko za ten etap produkcji. Dlaczego?
Doświadczony realizator, posiadający odpowiednie narzędzia, wytrenowane ucho oraz kreatywność, może wprowadzić materiał na wyższy poziom techniczny. Przy dobrym porozumieniu z kompozytorem i wzajemnym zaufaniu, materiał może zyskać także na wyrazie artystycznym. Połączenie ze sobą wielu różnych instrumentów, barw i przestrzeni jest nie lada wyzwaniem, aby zamknąć to w jednym spójnym materiale. Stworzenie planów dźwiękowych, wyważenie barwowe materiału i jego dynamika to aspekty, które poza etapem samej aranżacji należą do procesu miksowania. Realizator nie tylko tworzy spójną całość materiału, ale też stara się o to, żeby materiał miał odpowiednią translację na inne systemy odsłuchowe.
Przy dobrym porozumieniu z kompozytorem i wzajemnym zaufaniu, materiał może zyskać także na wyrazie artystycznym.
Zawodowy realizator dźwięku posiada do tego specjalistyczne narzędzia oraz odpowiednio przygotowane akustycznie miejsce do pracy. Oczywiście wielu kompozytorów ma także świetnie przystosowane akustycznie pracownie. Jednak praca na trzech ekranach, duże biurko z klawiaturą sterującą czy wiele instrumentów dookoła powoduje, że miejsce jest przystosowane bardziej do kreatywnej pracy muzycznej niż do precyzyjnych warunków odsłuchowych potrzebnych do zmiksowania materiału. W reżyserce studia czy też pracowniach przeznaczonych do miksu i masteringu, wszelkie aspekty związane z dobrym odsłuchem są na pierwszym miejscu. Unika się dużych biurek, wielu ekranów i wszelkich innych przedmiotów, które zaburzają warunki akustyczne. W połączeniu z precyzyjnie zaprojektowaną akustyką wnętrza, wysokiej klasy torem odsłuchowym i innymi alternatywnymi odsłuchami, daje to możliwości stworzenia dobrze brzmiącego materiału.
Rozważmy teraz przypadek, kiedy kompozytor ma możliwość spełnienia swoich oczekiwań poprzez nagranie żywych instrumentów w studio, poczynając od pojedynczego instrumentu aż do nagrania pełnej orkiestry. W takiej sytuacji realizator dźwięku będzie osobą niezbędną.
Do zadań realizatora należy nie tylko znajomość technologii studyjnej i obsługa sprzętu, ale także wybór odpowiedniego studia, sali koncertowej czy chociażby samego umiejscowienia instrumentu w pomieszczeniu nagraniowym. Nierzadko realizator w porozumieniu z kompozytorem i dyrygentem planuje rozstawienie orkiestry zarówno względem pomieszczenia, jak i poszczególnych grup instrumentów względem siebie (np. kontrabasy w środku orkiestry czy instrumenty perkusyjne postawione za parawanami akustycznymi).
Wybór techniki nagraniowej, ilości rejestrowanych planów dźwiękowych, dobranie odpowiednich mikrofonów, ich umiejscowienie oraz zestawienie z innymi urządzeniami też należą do zadań realizatora. Ścisła współpraca z kompozytorem umożliwia zaplanowanie i przeprowadzenie sesji nagraniowej w taki sposób, że na dalszym etapie produkcji będziemy mieli możliwość wyboru różnych brzmień, ujęć, planów itp.
Dodatkowo umiejętność kreatywnego posługiwania się technikami nagraniowymi i urządzeniami, a także pomoc podczas przeprowadzania sesji nagraniowej i pomoc w wyborze odpowiednich wersji w połączeniu z wizją kompozytora, poszerza wachlarz możliwości w procesie produkcji nagrania.
W swojej pracy zawsze zachęcam kompozytorów do korzystania z usług realizatora nawet przy małych projektach. Mogą oni wtedy skupić się na tym, co jest dla nich najważniejsze, czyli na komponowaniu. Przykładowo kompozytor ma do skomponowania i nagrania soundtrack, do którego trzeba zarejestrować mały skład instrumentalny, np. kwintet smyczkowy. W tym celu kontaktuje się z doświadczonym realizatorem i proponuje mu współpracę. Przedstawia mu swoją wizję artystyczną i wysyła przygotowane wcześniej demo. Wspólnie dokonują wyboru odpowiedniego miejsca nagraniowego optymalnego akustycznie, technicznie i budżetowo. Następnie realizator przedstawia i omawia z kompozytorem wizję nagrania, a po spotkaniu w studio przystępuje do swojej pracy. W tym czasie kompozytor ma możliwość omówienia z muzykami materiału czy np. zrobienia poprawek w nutach.
Po nagraniu, materiał możemy zabrać ze sobą do domu lub innego studia w celu wyboru odpowiednich wersji. Następnie wersje te montujemy, dodajemy inne ślady i z takim materiałem możemy przystąpić do miksowania. Zmiksowany materiał, zaakceptowany przez kompozytora, może być poddany procesowi masteringu w innym studio. W wielu przypadkach robi się mastering już na etapie miksowania. Praca dobiega końca. Materiał jest gotowy. Proste? Proste!
W momencie kiedy kompozytor nie ma możliwości rejestracji instrumentów w studio lub komponuje w oparciu o instrumenty elektroniczne czy sample, może zdecydować się na współpracę z realizatorem na kilka sposobów:
W dzisiejszych czasach praca zdalna nie jest już problemem. Można wykonać dobrą pracę nie wychodząc z własnych pracowni. Kompozytor może słuchać materiału u siebie i dzielić się uwagami z realizatorem pracującym w studio. Osobiście, jeśli to możliwe, zachęcam do pracy wspólnie spotykając się w studio. Pozwala to na łatwiejszą i szybszą weryfikację dokonywanych decyzji.
Mam nadzieję, że chociaż trochę udało mi się Wam przybliżyć pracę i rolę realizatora podczas procesu powstawania soundtracku i jeśli ktoś z czytających jest kompozytorem, to może po przeczytaniu tego artykułu skontaktuje się ze znajomym realizatorem proponując mu współpracę przy następnym projekcie, lub po prostu poprosi o poradę w sprawach realizacji dźwięku.
